Hiện nay, theo thống kê mỗi năm các trường Đại học tại Việt Nam bao gồm cả công lập và dân lập đào tạo số lượng sinh viên kiến trúc khá lớn (Trường ĐH Xây dựng 400 SV/năm, Trường ĐH Kiến Trúc HN 400 SV/năm, Trường ĐH kiến trúc TP.HCM 500 SV/năm…), bổ sung một số lượng lớn kiến trúc sư cho các tỉnh thành trong cả nước. Kiến trúc sư ngày nay đã và đang đóng góp hiệu quả vào công cuộc xây dựng đất nước khi mà cả Việt Nam đang là một “đại công trường”.

Tuy nhiên, thực tế đang đặt ra hiện nay là số lượng kiến trúc sư rất nhiều nhưng chất lượng đáp ứng nhà tuyển dụng, các doanh nghiệp thì không nhiều. Đối với các nhà tuyển dụng, kiến trúc sư mới ra trường để trở thành một kiến trúc sư thật sự, có thể làm chuyên môn tốt còn cần rất nhiều thời gian để hòa nhập và làm được việc. Gần 100% doanh nghiệp, đơn vị tuyển dụng phải bỏ kinh phí hoặc mất thời gian đào tạo lại cho kiến trúc sư mới ra trường. Đó cũng chính là lý do tại sao doanh nghiệp, các đơn vị tuyển dụng thờ ơ với sinh viên mới ra trường.

Là sinh viên kiến trúc, trong cùng một môi trường học tập, hầu hết các bạn sinh viên đều chưa định hướng rõ rệt sau này công việc mình định làm là gì. Trong thực tế, sinh viên kiến trúc ra trường sẽ có nhiều hướng đi khác nhau:

Kiến trúc sư nghiên cứu: Nghiên cứu viên (làm cho các viện nghiên cứu, các tổ chức nghiên cứu, các trường cao đẳng, đại học)
Kiến trúc sư chủ trì thiết kế, triển khai bản vẽ: Làm công ăn lương (làm cho các doanh nghiệp)
Kiến trúc sư quản lý dự án
Tự thành lập doanh nghiệp

Tuy nhiên, dù sau này ra làm gì, để ra trường có thể hòa nhập vào môi trường làm việc ngay và bắt kịp với kiến trúc sư đã có nhiều kinh nghiệm, mỗi sinh viên khi đang ngồi trên ghế nhà trường cần tự trau dồi và đáp ứng những tiêu chí: kiến thức, kỹ năng và thái độ làm việc.

Kiến thức
Dù làm việc theo định hướng nào, công việc thực tế đều đòi hỏi khả năng vận dụng kiến thức chuyên môn đã học vào công việc thực tiễn, khả năng tự nghiên cứu phát huy tính sáng tạp chủ động trong công việc. Kiến thức chuyên môn cơ bản của chuyên ngành kiến trúc có thể chia làm 2 loại:

Kiến thức cứng (mang tính quyết định): nắm vững các nguyên lý thiết kế, nguyên ký cấu tạo để thiết kế các công trình kiến trúc, quy hoạch; đọc, hiểu và triển khai ý đồ, bản vẽ kỹ thuật đúng, đầy đủ, chính xác theo quy định (đặc biệt cần đối với kiến trúc sư chủ trì và triển khai thiết kế);
Kiến thức mềm (mang tính bổ trợ): vật lý kiến trúc, hình họa, kinh tế xây dựng, kỹ thuật điện, nước …

Kiến thức cứng có thể được tich lũy trong suốt quá trình học tập tại trường đại học (trong quá trình học, làm bài tập, đồ án môn học) và quá trình thực tập tại các xưởng, các công ty kiến trúc. Các kiến thức này cần được sinh viên chú ý ngay từ khi mới bắt đầu bắt tay vào đồ án chuyên ngành đầu tiên. Sinh viên cần tham khảo các đồ án đã có, tìm hiểu các công trình thực tế xem một hồ sơ kỹ thuật sẽ được triển khai như thế nào. Hiện nay, hầu hết trong các đồ án sinh viên vẫn tự bằng lòng với mức độ triển khai ý tưởng bao gồm các bản vẽ mặt bằng, mặt cắt ở mức đơn giản đến sơ lược. Chính vì vậy khi ra làm thực tế, hầu hết các kiến trúc sư mới ra trường gặp rất nhiều khó khăn, gặp nhiều sai sót hoặc thậm chí không thể triển khai hồ sơ kỹ thuật của một công trình dù là đơn giản nhất.

Trong công việc thực tế, kiến trúc sư nắm giữ vai trò khá quan trọng, vừa chủ trì về kiến trúc (quy hoạch) vừa khớp nối các bộ môn khác (điện, nước, kết cấu…) với nhau nên kiến thức mềm luôn đóng vai trò bổ sung, hỗ trợ cho kiến trúc sư trong nghề nghiệp, giúp kiến trúc sư sáng tạo, và chủ động hơn trong công việc.

Kỹ năng

Trong thời đại phát triển hiện nay, khi nền kinh tế tri thức được đề cao, các kỹ năng làm việc luôn được đề cao vì chúng mang tính hỗ trợ và quyết định sự thành công trong công việc của mỗi kiến trúc sư. Các kỹ năng hỗ trợ chuyên môn cho kiến trúc sư bao gồm:

Kỹ năng cứng: khả năng sử dụng thành thạo các phần mềm tin học chuyên ngành: autocad, photoshop, 3D MAX, corel draw, powerpoint…
Kỹ năng mềm: kỹ năng thuyết trình báo cáo; kỹ năng tư duy, quan sát , sáng tạo, chủ động trong công việc, kỹ năng làm theo nhóm, khả năng quản lý công việc; kỹ năng ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp.

Kỹ năng cứng ở đây là yêu cầu tối thiểu cho một kiến trúc sư mới ra trường. Hiện nay, 100% các doanh nghiệp, các đơn vị tuyển dụng yêu cầu kiến trúc sư khi làm việc phải thành thạo các phần mềm autocad, photoshop, 3D MAX. Có thể nói đây là điều kiện tiên quyết để được tuyển dụng.

Đặc biệt, ngành kiến trúc là một ngành đặc thù chuyên về hoạt động tư vấn, việc giao dịch, thuyết trình dẫn tới thuyết phục các khách hàng, các chủ đầu tư, các sở ban ngành liên quan. Các kỹ năng mềm giúp các kiến trúc sư nhanh chóng đáp ứng được yêu cầu công việc, đảm bảo được khả năng thành công của dự án và khả năng phát triển nghề nghiệp trong tương lai.

Thái độ làm việc

Trong bất cứ một công việc nào dù nhỏ hay lớn, thái độ làm việc phản ánh rất nhiều năng lực và tính cách của mỗi cá nhân. Thái độ làm việc khi mới tham gia công việc cần nhất là tính chuyên nghiệp cao, được thể hiện qua tinh thần cầu tiến, ham học hỏi, không ngại khó, dám chịu trách nhiệm của mỗi kiến trúc sư.

Thái độ làm việc trước hết quyết định sự thành công của chính công việc được giao và sau đó quyết định sự thành công (vị trí, mức lương) trong công việc của chính các kiến trúc sư.

Mỗi sinh viên kiến trúc khi đã chuẩn bị đầy đủ những kiến thức, kỹ năng và thái độ làm việc phù hợp dù có làm việc trong môi trường nào, công việc nào, đúng chuyên ngành hay phải làm trong một vị trí không phù hợp thì những tiêu chí này vẫn là những chìa khóa quan trọng dẫn đến thành công cho bất kỳ sinh viên kiến trúc nào trong tương lai.

ThS.KTS. Nguyễn Thị Vân Hương

Khoa kiến trúc và quy hoạch – ĐH Xây dựng