Tre, hay nói đúng hơn là họ nhà tre từ xưa vốn gắn bó với kiến trúc Việt, từ miền ngược xuống miền xuôi. Tre không sang trọng mà dân dã. Tre gắn bó với đời sống đa số người nông dân Việt (mà tới nay vẫn chiếm trên 70%) hình ảnh lũy tre làng từ xưa gắn với ký ức của nhiều thế hệ.

Kẻ xa xứ khó quên tiếng võng tre kẽo kẹt, tiếng gió tre xào xạc, lẫn trong tiếng mẹ ru khắc khoải trưa hè. Với người nông dân, tre làm nhà, làm cầu, làm công cụ sản xuất. Giặc đến, tre xây thành lũy, tre làm chông, làm tên, làm đòn xóc… diệt thù.

Bằng chất liệu tre, gỗ, các kiến trúc sư Việt Nam đã sáng tạo nên những ngôi nhà, quán cà phê, nhà hàng đậm chất Việt được thế giới đánh giá cao. Sau đây là 3 công trình kiến trúc mang đậm hồn Việt được thế giới biết đến và tôn vinh trong làng thiết kế.

Nhà tre Trảng Bàng – Tây Ninh

Được xây dựng từ năm 2008, sau hơn hai năm sau ngôi nhà mới được hoàn thành, nằm ở huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, cách thành phố Hồ Chí Minh 50km. Với diện tích 2.000m2, do ông Đặng Hảo (chủ nhân) thiết kế, ngôi nhà được làm bằng vật liệu chủ yếu là gỗ và tre mua sẵn ở các vùng lân cận, trong khi đó mái nhà lợp bằng lá dừa nước, một loại cây rất phổ biến ở vùng Nam Bộ.

Ngôi nhà có địa thế rất đẹp, được bao quanh bởi những cánh đồng lúa, sông ngòi và rất hoà quyện với cảnh quan. Ngôi nhà có không gian thoáng đãng, cởi mở, giao hoà với thiên nhiên, đặc biệt chất liệu tre và mái rơm rạ rất phù hợp với thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều ở một đất nước khí hậu nhiệt đới. Nước mưa sẽ trôi đi rất nhanh và nhà cũng mau ráo nước.

Chính vì thế, chủ nhân ngôi nhà này cho rằng, sống trong nhà tre như thế khác biệt rất lớn với một căn nhà “đóng hộp” bằng bê tông.

Đến tham quan, du khách sẽ nhận thấy sự nên thơ, thanh mát với những bông lục bình nhẹ trôi trên dòng sông trước hiên nhà. Cùng với đó là không gian thoáng đãng, hài hòa khi ngôi nhà được bao quanh bởi những đồng lúa xanh mướt với đàn cò bay lượn, tạo nên vẻ đẹp quyến rũ, trữ tình.

Ngôi nhà là ước mơ của những người yêu thích lối sống thiên nhiên, thanh tịnh. Năm 2012 công trình được rao bán trên tờ The Wall Street của Mỹ với giá một triệu USD. Nhưng để sở hữu ngôi nhà, người mua phải qua vòng phỏng vấn đặc biệt của chủ nhân về sở thích yêu thiên nhiên và lối sống thân thiện với môi trường.

Giải thích cho lý do tại sao đưa ra mức giá cao như vậy, ông chủ cho biết, đã bỏ ra hơn 2 tỷ để mua mảnh đất. Quá trình xây dựng cũng đòi hỏi chi phí đắt đỏ không kém gì những công trình bình thường khác, thậm chí còn tốn hơn vì yêu cầu nhân công có chuyên môn, mức độ tỉ mẩn trong xây dựng và lượng thời gian đầu tư cũng cao hơn.

Cà phê Gió & Nước, Thủ Dầu Một – Bình Dương

Với sự sáng tạo đặc biệt của kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa và các cộng sự, quán cà phê Gió & Nước đã được nhận giải thưởng Kiến trúc quốc tế IAA 2008. Đây là công trình kiến trúc độc đáo được xây dựng chủ yếu bằng cây tầm vông mọc nhiều ở Bình Dương, tạo cảm giác như một đống rơm khổng lồ với các lối vào nhỏ xinh.

Ý tưởng đặc biệt nhất của công trình là ứng dụng nguyên tắc khí động học. Công trình sử dụng năng lượng gió và khả năng làm mát của nước để tạo thành máy điều hòa tự nhiên, tiết kiệm được chi phí năng lượng.

Giữa không gian sàn uống cà phê là một hồ nước nhân tạo. Thoạt nhìn đáy hồ sâu thăm thẳm, nhưng thực ra hồ chỉ cạn chưa đến gối. Chính cách tận dụng màu sắc đá đen tạc dưới đáy hồ đã mang đến cảm giác rất sâu. Nơi khách ngồi uống cà phê thấp hơn mặt hồ. Theo lý giải của Kiến trúc sư thì cách bố trí mặt bằng như vậy giúp khách tận hưởng được luồng gió nước mát đưa từ mặt hồ sang.

Bên trong quán, nơi thưởng thức cà phê được đặt thấp hơn mặt nước, do đó du khách dễ dàng cảm nhận làn nước lững lờ theo cơn gió. Những mảng cây xanh cũng được đặt xen lẫn bên trong quán tạo nên một không gian độc đáo.

Đến đây, du khách vừa nhâm nhi ly cà phê, vừa được khám phá công trình kiến trúc độc đáo và đắm mình trong không gian xanh mát chỉ có gió và nước. Cuối tuần về với khoảng không trầm lắng, bên tiếng nhạc du dương và đón những cơn gió mát rượi là một trải nghiệm đầy thú vị.

Nhà hàng Bamboo Wing, Đại Lải – Vĩnh Phúc

Bamboo Wing được đầu tư là kiến trúc lấy ý tưởng từ cánh chim hạc vút lên từ miền đất Hùng Vương cổ xưa. Chất Việt và tính thân thiện với môi trường biểu hiện rõ ở khung kết cấu tre (tầm vông), ở các liên kết không kim loại, ở mái lợp bằng cây ‘vọt’, ở đồi đất phủ xanh trên các không gian phục vụ.

Với điểm nhấn là mặt hồ Đại Lải, Bamboo Wing được kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa thiết kế như hai cánh hạc dang rộng bay vút trên mặt hồ, dựa trên ý tưởng từ những hoa văn trên mặt trống đồng thời vua Hùng dựng nước. Cũng như hai công trình kiến trúc trên, vật liệu chính của nhà hàng là tre mộc mạc gắn liền với quê hương, con người Việt Nam.

Nhìn từ xa, Bamboo Wing được bao phủ bởi rừng cây, lối vào là những tảng đá được trải dài trên mặt nước. Ban ngày, những tia nắng ban mai rọi xuống hồ Đại Lải như một mảng pha lê lung linh phát sáng khắp nhà hàng và không gian xung quanh. Về đêm, những ngọn đèn được đặt khéo léo trong ống tre phát sáng, tạo nên một không gian ấm áp và lung linh huyền ảo, cùng trải nghiệm hoàn toàn khác lạ cho du khách đến đây.

Đây là công trình kiến trúc duy nhất của Việt Nam được vinh danh cùng 89 công trình kiến trúc quốc tế khác nhận Giải thưởng International Architecture Award (IAA) – giải thưởng được tổ chức hàng năm nhằm tôn vinh những công trình kiến trúc và quy hoạch đô thị xuất sắc nhất thế giới vào ngày 6/7/2011.